راه اندازی «فراموش خانه» توسط این مرد در زمان قاجار! + عکس – ایران فورفان

ناظم‌ الدوله

به گزارش ایران فورفان _به نقل از هستان، ملکم خان در سال ۱۲۱۲ هجری خورشیدی در قصبه جلفا (که اکنون از محله‌های اصفهان است) در خانواده‌ای متوسط زاده شد. پدرش میرزا یعقوب سنگ تراشی از ارامنه جلفای اصفهان بود که اسلام آورد و در تهران مترجم سفارت روسیه بود.

ملکم خان برای تحصیل به فرانسه رفت و پس از بازگشت بارها به مأموریت‌های سیاسی به اروپا سفر کرد.

میرزا ملکم خان پیشرو اصلاحات، نوسازی و مروج ایده‌ها و نهادهای مدرن بود در میان رجال دوره استبداد بیش از هر کسی در آشنا کردن مردم به دستگاه تمدن جهان و منافع قانون و مزایای حکومت ملی سعی و کوشش نمود و تأثیر افکار او در روشن کردن ضمیر مردم و پیدایش مشروطیت بسیار گرانبها بود.

او اولین کسی بود که بذر قانون را در ایران کاشت چنان‌که به میرزاملکم قانونی معروف گشت.

کارنامه فعالیت‌های سیاسی وی مجموعه متضادی از ترویج افکار آزادی‌خواهانه و سوءاستفاده مالی و زدوبندهای سیاسی را شامل می‌شود. از مهم‌ترین فعالیت‌های وی می‌توان به انتشار روزنامه قانون، تأسیس اولین فراموش‌خانه در ایران و مشارکت در اجرای قرارداد رویتر با پاول یولیوس رویتر، اشاره کرد.

در طول دوران حیاتش، ناصرالدین شاه دو بار وی را به دلیل تأسیس فراموش خانه و دریافت رشوه مورد خشم قرار داد. در مورد نخست دستگیر و به عراق تبعید گردید ولی با پادرمیانی میرزا حسین‌خان سپهسالار مورد عفو قرار گرفت و سفیر ایران در مصر شد. پس از انتصاب میرزا حسین‌خان سپهسالار به سمت وزرات امورخارجه و سپس صدارت عظمی، ملکم‌خان نخست به عنوان مشاور وی و سپس به سمت سفیر ایران در بریتانیا منصوب شد. در دوران سفارت در بریتانیا، میزرا ملکم‌خان به دلیل دریافت چهل هزار لیره رشوه به تهران احضار شد که از آمدن امتناع کرد و این بار نیز با پادرمیانی دوستانش به مدت پنج سال دیگر سمت خود را حفظ کرد. در همین دوران وی مقدمات اعطای امتیاز رویتر را فراهم کرد و همچنین به شاه پیشنهاد داد که برای تأمین مخارج سفر سوم خود به اروپا قرارداد لاتاری را به یک شرکت بریتانیایی بدهد که به دلیل مخالفت‌هایی در داخل ایران این امتیاز داده نشد و موجب آبروریزی برای شاه شد و میرزا ملکم خان نیز برای همیشه از چشم شاه افتاد.

پس از مرگ ناصرالدین شاه و در دوران مظفرالدین شاه، میرزا ملکم خان به عنوان سفیر به رم فرستاده شد و تا پایان عمر در سال ۱۹۰۸ میلادی در این سمت باقی‌ماند و در همان‌جا درگذشت.